Chất chống oxy hóa ( antioxidants ) trong chăm sóc sức khỏe
Chất chống oxy hóa ( hay còn gọi là antioxidants ) là một cụm từ khá phổ biến hiện nay, tuy nhiên trên thực tế, rất ít người thật sự hiểu rõ các chất chống oxi hóa là gì và chúng hoạt động như thế nào .
Nếu đi sâu vào tìm hiểu khái niệm các chất chống oxi hóa thì thật sự sẽ rất phức tạp,nên bài viết này mình sẽ giải thích một cách đơn giản nhất về chúng mà ai cũng có thể hiểu được . Tất nhiên những điều mà mình viết trên đây đều là những thông tin mình được học trên giảng đường đại học dược và những thông tin mà mình tích góp được thông qua việc đọc các trang web về sức khỏe của nước ngoài có độ tin cậy cao.
Đầu tiên chúng ta đi tìm hiểu chất chống oxy hóa là gì và cơ chế hoạt động của chúng :
Nhắc lại chút kiến thức phổ thông nào,như chúng ta đều biết,mọi vật chất trong vũ trụ đều được tạo thành từ các nguyên tử,còn các nguyên tử đều được cấu tạo bởi các điện tử gồm : một lõi chứa nơtron và proton,và các electron xoay xung quanh .Khi hai hoặc nhiều nguyên tử liên kết với nhau thì gọi là phân tử.Tại sao mình lại nhắc tới kiến thức này thì các bạn đọc tiếp sẽ hiểu nha :))
Như các bạn đã biết,cơ thể con người cấu tạo bởi các cấu trúc như ADN, protein, lipid...và các cấu trúc này được hình thành là do sự kết hợp của hàng ngàn hàng vạn phân tử khác nhau. Con người duy trì sự sống bằng cách thực hiện vô số các phản ứng hóa học trong cơ thể (hay gọi đơn giản là sự trao đổi chất ). Để cho các phản ứng này được xảy ra một các trơn tru ổn định,các phân tử trong cơ thể phải có đủ số lượng điện tử (Tới đây chắc các bạn đã hiểu tạo sao mình lại nêu về cấu trúc của nguyên tử như trên). Nếu một phân tử mất một điện tử electron ngoài ý muốn,phân tử này có thể sẽ trở thành một gốc tự do (Free Radical) . Các gốc tự do này thường không ổn định,chúng có thể phản ứng với các phân tử khác (như ADN) và làm hỏng chúng. Thật nguy hiểm là ở chỗ chúng có thể gây ra phản ứng dây chuyền,trong đó các phân tử bị phá hủy cũng sẽ trở thành các gốc tự do khác. Từ đó,các gốc tự do này sẽ gây ra nhiều bệnh tật cho chúng ta.
Gốc oxy hóa hoạt động
Đến đây thì các bạn đã thấy sự nguy hiểm của các gốc tự do chưa ? Các gốc tự do này không những tự xuất hiện trong cơ thể,mà còn do chúng ta hấp thu từ môi trường xung quanh. Mà lượng gốc tự do chủ yếu mà chúng ta hấp thụ vào cơ thể là thông qua việc hít thở không khí đấy.
Tuy nhiên,cơ thể chúng ta vẫn có cách giải quyết đám gốc tự do này,đó chính là các chất chống oxy hóa. Khi trong cơ thể xuất hiện nhiều gốc tự do,lúc này, các chất chống oxy hóa sẽ thực hiện vai trò của chúng, chúng sẽ tặng electron cho các gốc tự do,trung hòa chúng và ngăn chặn các gốc tự do gây hại cho các phân tử khác. Các bạn thấy hay không nào :)))
Tóm lại,chất chống oxy hóa thật sự rất cần thiết cho cơ thể vì chúng giúp trung hòa các gốc tự do,giảm thiểu thiệt hại của gốc tự do lên cấu trúc tế bào,từ đó giúp cơ thể chúng ta khỏe mạnh hơn,da dẻ đẹp đẽ hơn,phòng tránh các bệnh như ung thư, tiểu đường, tim mạch...
Vậy chúng ta bổ sung các chất chống oxy hóa từ đâu?
Cơ thể chúng ta vốn có thể tự tạo ra chất chống oxy hóa ( gọi là chất chống oxy hóa nội sinh), chẳng hạn như chất chống oxy hóa tế bào glutathione . Tuy nhiên, đa phần chúng ta vẫn phải bổ sung thêm các chất chống oxy hóa từ các chất có nguồn gốc từ động vật và thực vật ( gọi là các chất chống oxy hóa ngoại sinh ). Ví dụ như là vitamin E, vitamin C, axit béo Omega 3-6,beca-carotene, các khoáng chất như selen,zinc (kẽm) ...
Dưới đây là một số chất chống oxy hóa quan trọng và phổ biến nhất :
Vitamin C : còn được gọi là acid ascorbic, đây là một vitamin hòa tan trong nước,rất cần thiết trong chế độ ăn uống hàng ngày, cải thiện sức đề kháng của cơ thể. Ngoài ra các nghiên cứu gần đây cho thấy vitamin C giúp chống lại tác hại của ánh nắng mặt trời và làm giảm các tổn thương trên da.
Có trong : Các quả của cây họ cam chanh,rau xanh,bưởi,rau cần... Nên ăn thực phẩm thô chưa qua chế biến vì vitamin C dễ bị phân hủy ở nhiệt độ cao.
Vitamin E : Là một loại vitamin hòa tan trong chất béo . Nó bảo vệ chất béo (lipid),màng tế bào,các cấu trúc nhờn khác trước sự tấn công của các gốc tự do... Ngoài ra nó còn ngăn chặn cholesteron LDL biến thành dạng đông cứng làm tắc nghẽn động mạch,bảo vệ tim mạch.
Có trong : Các loại hạt ngũ cốc,dầu thực vật (olive,hướng dương,cải dầu), giá đỗ,các loại rau xanh ...
Beta - carotene : Đa số các loại rau và trái cây có sắc tố vàng,cam,đỏ đều có chứa beta -carotene, đây là một loại carotenoid có khả năng tan trong chất béo, khi vào cơ thể nó sẽ thành retinol,giúp cho bạn tăng cường thị lực và bảo vệ da.
Có trong : Trái cây như cà chua cà rốt,ngũ cốc,rau chân vịt,bí và một số loại rau khác...
Axit béo Omega 3-6 : Là các loại axit béo thiết yếu mà cơ thể không thể tạo ra. Omega 3 có chứa hai thành phần quan trọng là DHA và EPA,đây là hai chất rất tốt cho cơ thể,giúp phát triển trí thông minh,làm đẹp da,chống viêm và bảo vệ tim mạch. Omega 6 thì giúp ngăn chặn bệnh loãng xương,chàm vẩy nến và nhiều công dụng khác...
Có trong : Omega 3 có trong các loại cá như cá hồi,cá thu,cá ngừ,quả óc chó....
Omega 6 có trong các dầu thực vật,các loại hạt như hướng dương,gia cầm...
Selen : khoáng chất này có thể giúp bạn chống lại ung thư như ung thư phổi,ruột hay tuyến tiền liệt. Ngoài ra selen cũng được ứng dụng trong ngành mỹ phẩm nhờ khả năng chống lại ánh nắng mặt trời cũng như ngăn chặn sạm da hay sự lão hóa da .
Có trong : các loại ngũ cốc,hành tây,hải sản,thịt,gan,các loại đậu....
Trên thực tế thì có rất nhiều chất chống oxy hóa,nhưng ở đây mình chỉ tạm liệt kê một số chất phổ biến . Sau này mình sẽ có các bài viết khác đi sâu hơn vào từng loại ,lúc đó mình sẽ giải thích rõ hơn tác dụng cũng như công dụng của từng chất,làm thể nào để bổ sung chúng và nên bổ sung với liều lượng như thế nào?
Cám ơn các bạn đã đọc bài viết này ☺️☺️☺️☺️
Nhận xét
Đăng nhận xét